Arts, epidemioloog en emeritus hoogleraar Menno Jan Bouma: ‘Virussen zijn net inbrekers. Je moet ze staande houden bij de voordeur’
‘Virussen zijn net inbrekers. Je moet ze staande houden bij de voordeur’
6 oktober 202
Arts, epidemioloog en emeritus hoogleraar Menno Jan Bouma woonde jarenlang in Oost. Als gastdocent gaf hij college op het Tropeninstituut in Oost. Hij woont nu in Ierland, maar komt nog graag en regelmatig in Oost. Hij wijdde zijn leven aan het onderzoek naar de ecologie en verspreiding van virussen en andere ziekteverwekkers. In deze tijd van het coronavirus wil ik graag wat meer over virussen weten. Daar praat ik dus met hem over.
Interview | Robijn Tilanus
Je hebt gewerkt op het Tropeninstituut in Londen, maar kwam terug om college te geven op ons Tropeninstituut in Oost. Hoe was dat?
Geweldig. Er zijn op de wereld maar enkele plekken met enorm veel kennis over infectieziekten. Het Koninklijk Instituut voor de Tropen in Oost was daar één van. Helaas dachten velen in de jaren ’60 dat we infectieziekten onder de knie hadden, en in en na de jaren ’80 is het Tropeninstituut grotendeels wegbezuinigd. De bibliotheek is opgeheven. Specialisten, verzamelingen en boeken verdwenen. Daarmee is veel kennis verloren gegaan. En waar kennis ontbreekt ligt angst op de loer.
Die kennis had nu goed van pas kunnen komen bij de aanpak van het coronavirus.
Inderdaad.
Gelukkig ben jij er nog, en wil je je kennis over virussen met ons delen. Vertel, allereerst: wat is een virus eigenlijk?
Een virus is niet een ‘levend’ wezen zoals jij en ik dat zijn. Een virus ‘leeft’ niet.
Een virus bestaat uit genetisch materiaal (DNA of RNA) met daaromheen een verpakking (een schil). Zonder een ‘gastheer’ of ‘gastvrouw’ kan een virus helemaal niets. Het is net zo dood als een stukje plastic. Het vertoont geen enkel teken van leven.
Maar als een virus het virussengeluk heeft om cellen van het lichaam van een gastheer binnen te dringen, dan gaat het zich gedragen als een beer die uit zijn winterslaap komt.
Het virus gebruikt de bouwstoffen van zijn gastheer om zichzelf te reproduceren. Dat is het enige dat een virus wél kan en een stukje plastic niet. Dat is ook het enige dat een virus zelf, actief, kan: zichzelf reproduceren. Alhoewel: zelf, actief… daartoe heeft een virus wél een gastheer nodig.
Lees verder of beluister het podcast interview:
